Upcycle nedir?
03-02-2022
17:53
Upcycle, yani ileri dönüşüm, geri dönüşümden (recycle) biraz farklıdır. Bir ürünü ileri dönüştürdüğünüz zaman, o ürünü farklı şekillerde kullanıyorsunuz demektir. Örneğin, kırık porselen kupanızı saksıya çevirip, büyük pet şişenizi atmadan balkondaki çiçekleriniz için su matarası haline getirdiğinizde, bu kupayı ve pet şişeyi ileri dönüştürmüş, yani orijinal amacına ek olarak farklı bir amaçla tekrar kullanmış oluyoruz.
Geri dönüşümde, bir eşya alınıp, parçalarına ayrıştırılıp, eşit özellikte aynı eşyaya dönüştürülür. Örneğin cam şişeler toplanıp, işlenip, yeniden kullanılmış cam şişe haline gelebilmesi, geri dönüşümdür. Öte yandan, işlevselliğini yitirmiş bir parça eşyayı, tekrar, başka amaçla, işlevli bir şekilde kullanmak, yani yeni bir eşya yaratmak, o parçayı "geri” dönüştürmediğimizden, "ileri” dönüştürmek oluyor. Yeni yaptığımız eşya eski eşya ile eşit veya daha değerli bir halde ise, bu ileri dönüşüm sayılırken, yeni eşya eski eşyaya göre daha düşük değerde olduğunda aşağı dönüşmüş (downcycle) oluyor. Downcycle işlevine örnek olarak plastik şişelerin izolasyon malzemesine dönüşmesi gibi durumda, aşağı dönüşüm gerçekleşiyor. Peki, ileri dönüşüm yaparak ne gibi faydalar elde edebiliriz?
- Döngüsel ekonomiye katkı
Döngüsel ekonomi, paylaşım ekonomisi kavramları son zamanlarda çok revaçta ve bu kavramları bilmemiz oldukça önemli. Döngüsel ekonomi, kaynakları korumaya dayalı, ekolojik etkinliği artırmak amaçlı bir sürdürülebilirlik odaklı sistemdir. Pek çok adımla kişiler ve firmalar döngüsel ekonomiye katkı sağlayabilirken, bizler evlerimizde, ileri dönüşüm projeleri sayesinde, daha az atık çıkartabilir, atıkları dönüştürebilir, daha az tüketime yönelebiliriz. Yeni bir saksı almak yerine kırılan çanağı saksı yaptığımızda alacağımız bir eksik saksı, ya da çöpe gitmeden yastığa çevirdiğimiz eski kazağımız, döngüsel ekonomiye katkı sağlayacaktır.
- Yaratıcılık
Evdeki kullanılmayan eşyaları yeniden kullanmak, yaratıcılığımızı tetikler. Çöp kovasına doğru yola çıkmış bir yoğurt kabını iple sarmak ve banyoda misafir havluluğu yapmak, bir kısmı kırılmış plastik çamaşır selesine kumaş geçirip çocuğunuzun oyuncaklarını içine alan bir sevimli depoya dönüştürmek ve daha nice ilginç proje, yaratıcılığımızı tetikler. Hem kendimiz için, hem çocuklarımızla yapabileceğimiz aktiviteler için, yaratıcı ve üretken olmak ise, kendimizi iyi hissetmemizi sağlar.
- Ekonomi
Döngüsel ekonominin bir parçası olan ileri dönüşüm, aynı zamanda ev ekonomisine de fayda sağlayan aktiviteler içerir. Sonuçta, yeni bir ürün almak yerine yeniden kullandığımız bir obje, yaratıcılığımızı beslediği gibi, cüzdanımızı da güldürmeyi başarır.
- Aitlik duygusu
Birşeyleri yeniden yarattığımız zaman, evimiz başka kimseninkine benzemeyecek. Odamız, tamamen kendine özgü olacak. Dolayısıyla kendimizi özgün hissederiz. Özgünlük ise kendimizi daha iyi hissetmemizi sağlayacak.